İzmir Çeşme’de 3 bin yetişkin sakız ağacından bu yıl 50 kilo damla sakızı üretildi. Sakızın dünyada yalnızca Yunanistan Sakız Adası ve Çeşme yarımadasında üretilebileceğini belirten üreticiler, pazarın tek hakimi olan Yunanistan’la rekabet etmek istiyorsak bu sayının kâfi olmadığını söyledi.
İzmir Çeşme’de 1959 yılında başlayan lakin ilerleyen yıllarda gereken kıymet verilmediği için duraklayan sakız üretimi, son 20 yıldır tekrar canlandırılmaya çalışılıyor. Sakız ağaçlarının dünyada yalnızca Yunanistan Sakız Adası ve Çeşme yarımadasında yetiştiği bilgisi üzerine hareket eden Çeşmeli üreticiler, ilçede 10 bin sakız ağacı dikti.
Yetişen 3 bin sakız ağacından ise bu yıl 50 kilo randıman elde edildi. Fakat bölgedeki bir avuç sakız sevdalısı üretici için bu sayı kâfi değil. Sakızdan elde edilen mamullerle birlikte 2 milyar euroluk bir ciroya sahip olan Yunanistan’ın pazardaki tek hakimiyetini sona erdirmeyi dilek eden sakız üreticileri, turizm bölgesi olarak bilinen ve pek çok noktası doğal sit alanı olan Çeşme’de arazi tahsisi meselesine dikkat çekiyor. Çeşme’nin Yunanistan’la rekabet edebilesi için evvel tarım ve orman topraklarına sakız ağacı dikmeleri gerektiğini kaydeden üreticiler, “Biz bu mevzuyu ağzımızda 20 yıldır sakız ettik ancak uygulamaya geçemedik. Artık icraata geçelim. İnanın, biz Yunanistan’dan avantajlıyız” diye konuştu.
Çeşmeli sakız üreticisi Hasan Ege Tütüncüoğlu, şunları söyledi:
– Çeşme damla sakızı, değerli bir ziraî eser. Uzun yıllar Çeşme’de üretimi durmuş, orta verilmiş, yetişkin ağaçlar ortadan kaybolmuş. Bunu tekrar canlandırdık. Sakız, hem gastronomi hem farmakoloji hem de kozmetikte kullanılıyor ve dünyada 250 tonu yalnızca Yunanistan üretiyor. Ülke, bu katma pahalı tarım eserinde tek pazar pozisyonunda. Münasebetiyle bu eseri ülkemizde de üretebilme imkanına sahip olmak çok değerli. Çeşme’de bu ziraî eserin kesinlikle süratli bir halde faaliyete geçmesi lazım.
– Sakız Adası ayrıyeten Avrupa Birliğinden aldığı özel evraklardan ötürü da dünyadaki tek tedarikçi durumunda ancak bu eser Çeşme bölgesinde de yetişiyor. Biz eserlerimizi milletlerarası sertifikalı laboratuvarlarda teste gönderdik ve yüzde 99 birebir eser olduğu anlaşıldı. Çeşme Tarım Müdürlüğümüz de coğrafik işaret için müracaatta bulundu. En kısa mühlet içerisinde Çeşme damla sakızı, kendi coğrafik patentli ismi ile üretime geçecek ve her sene artarak üreteceğiz. Türkiye’nin 20 ton civarında sakız ithalatı var. Uzun bir müddet kendi gereksinimimizi bile karşılasak ülkemiz için döviz çıktısını engellemiş oluruz.
– Fakat bu fidanları toprakla buluşturamıyoruz. Zira burası turizm bölgesi ve doğal sit alanı. Ziraî gayeli tahsis, Çeşme bölgesinde verilmiyor. Tahsis alamadığımız için fidanlarımızı toprakla buluşturamıyoruz. Çok değerli bir vakit kaybı. Umarız en kısa vakitte tahsislere imkan sağlanır ve ağaçlarımızı toprakla buluştururuz. Çeşme geneline yayılacak bir sakız bilinirliliği ile süratli bir formda üretime geçebilecek durumdayız. Sakız ağacından ürettiğimiz yan eserler de var. Bu damla sakızının yağını da çıkartıyoruz. Damla sakızı yağı, özelikle farmakolojide ağır olarak kullanılıyor. Sakız suyunun ise mide ve bağırsak sindirimleri için faydalı olduğuna dair bilimsel makaleler var. Damla sakızı, sakız yağı ve sakız suyu, onlarca sıhhat sorununa karşı üretiliyor.
– Tarımın yapılamayacağı yerlerde sakız ağacı yetiştirebiliriz. Sakız ağacı, sarp ve sert yerleri sever. Su ve ilaçlama gereksinimi çok yoktur. Hastalık badiresi yoktur. Sakızın ziraî işletme maliyeti de düşüktür. Gerekli dayanaklar sağlandığı takdirde, Çeşme’nin en büyük markası ve gelir kaynağı Çeşme damla sakızı olabilir. Burada harikulade bir imkan var. Ağaçları ürettik, fidanlar hazır. Şu anda fidanlar saksıda duruyor. Her yıl 15-20 bin civarında ağacı toprakla buluşturabilecek durumdayız. Yani her sene 100 dönüme gereksinim var. 5 sene sonra üretmeye başladığımızda, her sene de 15-20 bin ağacı diktiğimizi düşünürsek daha süratli çoğalarak artan bir üretim kapasitesine sahip oluruz ve Sakız Adası’nın hakim olduğu dünya pazarında Çeşme damla sakızı da kendi pazarını oluşturur.
Üretici İbrahim Topal da Çeşme’nin turizmden evvel tarım tarafıyla öne çıkması gerektiğini söz etti. İlçede turizmin değerli bir gelir kaynağı olması nedeniyle yerlerin değerli olduğunu vurgulayan Topal, şöyle konuştu:
– Toprak çok kıymetli olduğu için tarım ve orman toprakları ilgili tekliflerimiz var. Devletle bir kontrat yapalım. Bize araziyi versinler, biz ağaçları dikelim. Hatta ağaçlar da devletin olsun lakin bunun sürece hakkını bize versin. Sakız ağacında 5 yılda eser alabiliriz. Sakız Adası 904 kilometrekare ve adanın yalnızca 150 kilometrekarelik kısmında sakız ağacı yetişiyor. Sakız Adası, sakızdan elde edilmiş mamullerle bir arada 2 milyar euroluk bir ciroya sahip.
– Çeşme yarımadası ise 2 bin 150 kilometrekare ve her karış toprağında sakız yetişir. Bizim potansiyelimiz Sakız Adası’ndan 10 misli fazla. Fakat bu hususta çok geri kaldık. Bizim Sakız Adası’ndan bir yılda ithal ettiğimiz sakızı üretmemiz için 100 bin ağaca gereksinimimiz var. 100 bin ağaç için de bin dönüm bir toprağa muhtaçlık var. 100 bin fidanı yetiştirmek çok kolay değil lakin 5 yılda bin dönüm araziyi kendi muhtaçlığımızı karşılayacak kadar doldururuz. İleri vadede de sakız ihraç edecek noktaya gelebiliriz. Biz bu mevzuyu ağzımızda 20 yıldır sakız ettik lakin uygulamaya geçemedik. Artık icraata geçelim. İnanın, biz Yunanistan’dan avantajlıyız.