KÖİ projeleri yüzünden 2045 yılına kadar müteahhit şirketlere 153 milyar dolar garantili borç ödenecek. Kapalı yollara dahi yüz milyonlarca dolar kaynak aktarılıyor.
Türkiye’nin geleceğini ipotek altına aldığı tenkitleri yapılan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri için zehir zemberek bir rapor yayımlandı. Türkiye İktisat Siyasetleri Vakfı’nın (TEPAV) yayınları ortasında yer alan rapor Coşkun Cangöz, Uğur Emek, Nurhan Uyduranoğlu Karaca tarafından yazıldı. Rapora nazaran, Türkiye’nin öteki ülkelerden farklı olarak ihaleleri şeffaf yapmaması, kazanan teklifin ve mukavelelerin kamuoyuna açıklanmaması, her bakanlığın kendine nazaran proje yürütmesi, ödenen paranın karşılığının alınıp alınmayacağına ait tahlillerin yapılmaması üzere nedenlerle KÖİ modeli dünyadaki düzgün örneklerden ayrıştı, makûs örnek oldu.
KENT HASTANELERİ TEPEDE
Raporda yer alan bilgilere, KÖİ ile yapılan havalimanı projelerinde 2021-2042 devrinde 7.3 milyar dolar, otoyol ve köprü projelerinde 2021-2042 periyodunda 32.1 milyar dolar, kent hastanesi projelerinde 2021-2045 yılları ortasında 78.2 milyar dolar ve Akkuyu Nükleer Santrali projesinde 2021-2035 periyodunda 35.2 milyar dolar olmak üzere toplamda en az 152.8 milyar dolar (2.1 trilyon TL) garantili borç ödeyeceğiz. KÖİ yüzünden dünyaya gelen her çocuk ulusal gelirin yüzde 22’sine karşılık gelen bu borcu üstlenmek zorunda kalacak.
Raporda, garantilerin belirlenmesi ve kontrol yetkisinin TBMM’ye verilmesi önerildi.
252 milyon doları boşa ödedik
Rapora nazaran, 2020 ve 2021 yıllarında pandemide tam kapanma nedeniyle kullanmadığımız KÖİ projelerine toplam 252.1 milyon dolar para ödedik. Bu ödemelerin 119.7 milyon doları Osmangazi, 63 milyon doları Yavuz Sultan Selim köprülerine gitti. Ayrıyeten Gebze-İzmir Otoyolu’na 38.7 milyon dolar, Avrasya Tüneli’ne 28.7 milyon dolar ve Zafer Havalimanı’na da 1.9 milyon dolar ödedik. Raporda, yönetimlere bu ödemeler için zorlayıcı sebep başvurusu önerildi.
TEKRAR MÜZAKERE EDİLMELİ
Raporda, şeffaf olmayan KÖİ uygulamaları yüzünden başta kent hastaneleri olmak üzere kamunun uğradığı ziyanlara işaret edilirken, kamu faydasını sağlayacak formda tüm KÖİ projelerini kapsayan model geliştirilmesi ve modele uymayan kontratların yine müzakere edilmesi önerildi. Modelin ögeleri ortasında şeffaf ihale, şeffaf mukavele, zorlayan sebep, fesih, yine müzakere, paranın karşılığının tam alınması ve toplumsal tesir üzere kaideler sayıldı.