Para Siyaseti Heyeti’nin 20 Ocak’taki toplantısına ait özet yayımlandı. Özette, ocak ayında tüketici fiyatlarının yüzde 11,1 arttığı, yıllık enflasyonun 12,61 puan yükselişle yüzde 48,69 olarak gerçekleştiği hatırlatıldı.
Besin kümesinde fiyat artışlarının genele yayıldığı, son devirde daha ölçülü seyreden taze meyve ve zerzevat fiyatlarının ocak ayında olumsuz ayrıştığı kaydedilen özette, “Uluslararası emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve tedarik sıkıntılarına bağlı olarak üretici fiyatları yıllık enflasyonu kayda bedel bir formda yükselmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki ve yakın devir ana eğilimlerindeki yükseliş ocak ayında sürmüştür.” sözleri kullanıldı.
Besin ve alkolsüz içecek fiyatlarının ocakta yüzde 10,90 arttığı ve küme yıllık enflasyonunun 11,81 puan yükselerek yüzde 55,61 olduğu belirtilen özette, “Temel besin kalemlerinde KDV oranının yüzde 8’den 1’e indirilmesi ay ortasında gerçekleştiği için indirimin olumlu tesiri tüketici fiyat endeksine Şubat ve Mart aylarında yansıyacaktır.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Özette, milletlerarası güç emtia fiyatları ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki gelişmelerin öne çıktığı kaydedilerek, “Uluslararası ham petrol fiyatlarındaki yükseliş ve ÖTV ölçülerinin artırılması sonucu akaryakıt fiyatlarında yüzde 23,35 oranında artış olmuştur. Ocak ayında, mesken elektrik ve doğalgaz tarifelerinde yüzde 69,96 ve yüzde 21,35 oranlarında; şebeke suyu fiyatlarında yüzde 11,87 oranında artış gözlenmiştir.
Tüpgaz fiyatları ise yüzde 11,28 oranında yükselmiştir. Bu devirde tüketici fiyatları üzerinde başta elektrik olmak üzere güç maliyetlerindeki artışların ikincil tesirlerinin de izlendiği kıymetlendirilmektedir. Şubat ayında akaryakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, mesken elektrik tanımlarına getirilen kademelendirmenin yapısındaki değişiklik ve şebeke suyunda yapılan indirimler yakın periyot için güç fiyatlarını olumlu istikamette etkileyecektir.” denildi.
Ayrıyeten, “Temel mal kümesi yıllık enflasyonu Ocak ayında 7,94 puanlık artışla yüzde 48,49 düzeyine ulaşmıştır. Güçlü mal fiyatları bu periyotta yüzde 6,43 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 7,31 puan artışla yüzde 56,24 olmuştur. Beyaz eşya ve mobilya kalemleri yüksek fiyat artışlarıyla öne çıkarken, matrah düzenlemesinin katkısıyla araba fiyatları daha sonlu artış sergilemiştir. Başka temel mallarda genele yayılan fiyat artışları izlenirken, yıllık enflasyon yüzde 51,23 düzeyine yükselmiştir. Giysi ve ayakkabı alt kümesinde dönem indirimlerinin bu yıl epey hudutlu gerçekleşmesiyle yıllık enflasyon kademeli artış eğilimini sürdürmüştür.” yorumuna yer verildi.
– “Kira enflasyonundaki yükseliş eğilimi belirginleşti”
Hizmet fiyatlarının ocakta yüzde 29,56 olarak gerçekleştiği aktarılan özette, yıllık enflasyondaki yükselişin küme geneline yayılırken, kira ve haberleşme dışındaki alt kümelerde artışın daha besbelli olduğu bildirildi.
Özette, lokanta-otel alt kümesinde fiyatların yüzde 8,45 artarak, yıllık enflasyonun yüzde 50,40 düzeyine ulaştığı belirtilerek, “Bu periyotta öne çıkan bir başka küme olan ulaştırma hizmetlerinde ise fiyatlar yüzde 16,88 yükselmiş, yıllık enflasyon yüzde 39,31 olmuştur. Son devir akaryakıt fiyat gelişmeleri ve enflasyonda oluşan yüksek düzeyleri takiben, yönetilen kent içi ulaşım ve demiryoluyla yolcu nakliyeciliği fiyatlarının yanı sıra kargo ve karayolu-havayolu yolcu nakliyeciliği fiyatlarında bariz artışlar gerçekleşmiştir.” tabirleri kullanıldı.
Öteki hizmetler içinde, geçmişe dönük fiyatlama davranışı sergileme eğilimi yüksek olan sıhhat hizmetleriyle birlikte bakım ve tamirat, cümbüş ve kültür ile sigorta hizmetlerinin fiyatları üste çeken öbür kalemler olduğu belirtilen özette, mevsimsel tesirlerden arındırılmış dataların kira alt kümesinde yükseliş eğiliminin hızlandığına işaret ettiği kaydedildi.
Özette, alkollü içecekler ve tütün kümesinde fiyatların ocakta yüzde 21,90 yükseldiği aktarılarak, geçen yılın ikinci yarısında oluşan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) artışının maktu vergilere yansıtılırken, alkollü içeceklerde üretici fiyatları kaynaklı artışların da gerçekleştiği bildirildi.
Bu gelişmelerle küme yıllık enflasyonunun yüzde 45,34 düzeyine yükseldiği kaydedilen özette, alkollü içecek ve tütün eserlerinin ocakta yıllık manşet enflasyondaki artışa katkısının 1,21 puan olduğu belirtildi.
Özette, Piyasa İştirakçileri Anketi’nin Şubat ayı sonuçlarına nazaran cari yıl sonu enflasyon beklentisinin 4,31 puan artışla yüzde 34,06’ya yükseldiği, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisinin ise 0,54 puan düşüşle yüzde 24,83’e gerilediği hatırlatılarak, “Öte yandan, uzun vadeli enflasyon beklentilerindeki üst taraflı güncellemeler şubat ayında da devam etmiş ve gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi 0,13 puan artışla yüzde 9,05’e yükselmiştir.” tabirleri kullanıldı.
– “Üretici yıllık enflasyonu artış eğilimini koruyor”
Öncü göstergelerin, global iktisattaki güçlü toparlanmanın sonlu bir ivme kaybına rağmen devam ettiğine işaret ettiği belirtilen özette, global iktisadi faaliyette yaşanan toparlanma ve aşılama oranlarındaki artışa karşın salgında varyantlar ve artan jeopolitik risklerin, global iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı taraflı riskleri canlı tuttuğu ve belirsizliklerin artmasına yol açtığı söz edildi.
Global talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, güç başta olmak üzere kimi dallardaki arz kısıtları ve nakliyecilik maliyetlerindeki yüksek düzeylerin memleketler arası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açtığı bildirilen özette, şunlar kaydedildi:
“Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyet, işgücü piyasası ve enflasyon beklentilerinde ülkeler ortasında farklılaşan görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti bağlantılarında ayrışma gözlenmekle birlikte, merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını hala sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarında son periyotta görülen toparlanma devam etmektedir. Fakat, gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır. Kelam konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği tesirlerin, yurt dışında yerleşiklerin portföy pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalabileceği bedellendirilmektedir.
Enflasyonda yakın periyotta gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır.”
Özette, ocakta üretici yıllık enflasyonunun artış eğilimini koruduğu kaydedilerek, fiyat artışlarının genele yayıldığı, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğiliminin yükseldiği vurgulandı.
Yıllık enflasyonun, güç ve orta mallarında daha bariz olmak üzere tüm ana sanayi kümelerinde artış kaydedildiği aktarılan özette, “Aylık bazda en besbelli fiyat artışı ise güçlü tüketim mallarında gerçekleşmiştir. Güç başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki olumsuz görünüm ve tedarik zincirlerinde süregelen aksamalar ile yüksek nakliyat maliyetleri üretici fiyatları üzerinde baskı yaratan ögeler olmuştur. Bilhassa güç ve güç dışı emtia (başta metal ve tarım olmak üzere) fiyatlarının Ocak ayında ABD doları bazında yüksek bir artış göstermesiyle dış fiyat baskıları güçlü seyretmiştir.” sözleri kullanıldı.
– Ocaktaki doğal gaz kesintisinin tesiri hudutlu kaldı
Özette, kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergelerin yurt içinde iktisadi faaliyetin, dış talebin de olumlu tesiriyle güçlü seyrettiğine işaret ettiği belirtilerek, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
” Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) Aralık ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,6 oranında artmış, çeyreklik bazda ise yüzde 4,3 oranında yükselerek yılın dördüncü çeyreğinde üretimdeki artış eğiliminin güçlenerek devam ettiğini göstermiştir. 2021 yılı genelinde sanayi üretimi artışı yüzde 16,4 olarak gerçekleşmiştir. Aralık ayında sanayi ciro endeksleri hem yurt dışı hem de yurt içi talebin son çeyrekte kuvvetli olduğuna işaret etmektedir. Kelam konusu periyotta perakende satış hacim endeksi aylık bazda düşüş kaydetmekle birlikte çeyrek genelinde kuvvetli gerçekleşerek eğiliminin üzerinde seyretmiştir.
Yüksek frekanslı bilgiler ocak ayının son on gününde uygulanan doğalgaz ve elektrik kesintilerinin üretim ve dış ticaret göstergeleri üzerindeki tesirinin hudutlu olduğuna işaret etmektedir. Öte yandan, ocak ayı prestijiyle, imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri yüksek seyretmektedir. Son devirde hadise sayılarındaki artışa rağmen aşılamanın toplum geneline yayılması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ile turizm ve irtibatlı bölümlerin gücünü müdafaasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır. Gerçekten, ocak ayında salgından daha çok etkilenen hizmet dallarında kartla yapılan harcamalar eğilimin üzerinde seyretmeyi sürdürmüştür.
İşgücü piyasasındaki düzgünleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmektedir. Aralık ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak işsizlik oranı yüzde 11,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. İstihdamdaki artış dallar geneline yayılırken, işgücüne iştirak oranı yükselmiştir. Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, istihdam görünümündeki güzelleşmenin ve işgücü piyasasındaki olumlu seyrin sürdüğüne işaret etmektedir.”
Son devirde güç ithalatındaki kuvvetli seyrin cari süreçler istikrarındaki düzgünleşme eğilimini sınırladığı belirtilen özette, “Cari süreçler istikrarı Aralık ayında 3,8 milyar dolar açık verirken, 2021 yılında cari süreçler açığı 14,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.” denildi.
Özette, yılın son çeyreğinde olumlu seyreden dış talep şartlarının takviyesiyle ihracatın gücünü koruduğu aktarılarak, iktisadi faaliyetin güçlü seyri yanında, başta güç fiyatları olmak üzere emtia fiyatlarındaki yükselişe ve artan güç talebine bağlı olarak ithalatın arttığının altı çizildi.
Fiyat tesirleri hariç bakıldığında ise dış ticaretteki gerçek dengelenmenin sürdüğü kaydedilen özette, “Geçici dış ticaret bilgileri, ocakta ithalatta güç kaynaklı artışın sürdüğüne işaret etmektedir. Dış ticaret istikrarındaki bu görünüme rağmen, hizmet gelirlerindeki olumlu seyir cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir.” değerlendirmesi yapıldı.
Özette, büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarının 2022 yılında fazla vermesinin öngörüldüğü vurgulanarak, cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğiliminin güçlenerek devam etmesinin fiyat istikrarı gayesi için ehemmiyet arz ettiği, konseyin, bu gayeye ulaşmak için uzun vadeli Türk lirası yatırım kredilerinin değerli bir rol oynayacağını değerlendirdiği tabir edildi.
– Konsey, dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörüyor
Para siyaseti duruşunun, enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirleneceği söz edilen özette, şunlar kaydedildi:
“Kurul, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Şura, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.
Alınmış olan kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte ve bu devirde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir tabanda yine şekillenmesi gayesiyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülmektedir. Bu süreçte, siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişiminin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli biçimde azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır. Şura, para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı gayesi doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.”
Özette, bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üzerindeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon beklentileri üzerindeki gecikmeli tesirleri, kur muhafazalı mevduat eserlerine yönelik gelişmelerin karşıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üzerindeki tesirlerinin tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemlerinin oluşturulmaya devam edilmekte olduğu bildirildi.
TCMB’nin, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edeceği aktarılan özette, “Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.” sözleri yer aldı.
Özette, konseyin, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklediği belirtilerek, “Kurul, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.” değerlendirmesinde bulunuldu.