Enflasyon sepetinde dikkat çeken değişiklik

TÜİK enflasyonu hesaplarken oluşturulan unsur sepetindeki eserlerin yüklerini güncelledi. Sepette son devirde fiyatları büyük artış gösteren besin, alkollü içecekler ve konut harcamaları alt kümelerinin tartısı azaltıldı. Konut harcamalarının içerisinde doğalgaz, elektrik harcamaları üzere kalemler de bulunuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyatları Endeksi’ni hesaplarken oluşturulan husus sepetinde eserlerin yüklerini güncelledi.

Her yıl aralık ayında yapılan güncellemede yükü artan mal ve hizmetleri endeks sepetine dahil eden ve tartısı azalan eserleri sepetten çıkartan TÜİK’in ocak artırımlarıyla fiyatları fahiş bir halde artan güç fiyatlarının, besinin ve alkollü içeceklerinin yüklerini düşürmesi dikkat çekti.

2022 yılı ocak ayında elektrik, doğalgaz, ÖTV üzere kalemlere yapılan büyük artırımlar tüketici fiyatlarına da yansımıştı. 1 Ocak tarihinde elektriğe yüzde 52 ile yüzde 130 ortasında, doğalgaza ise yüzde 25 artırım yapılmış, alkollü içkilerden alınan özel tüketim vergisinde ise yüzde 17,07 oranında artışa gidilmişti.

Bununla birlikte Türkiye’de geçtiğimiz kasım ayında başlayan kur krizi nedeniyle tüketici unsurlarının fiyatlarındaki artış da hızlandı. Aralık 2021’de yüzde 36’yı gören yıllık enflasyon Ocak 2022’de yüzde yüzde 48,69 olarak gerçekleşti.

TÜİK TARTIŞMALARIN GÖBEĞİNDE

TÜİK aylık olarak enflasyon oranlarını açıklarken bilgiler kamuoyunda ve ekonomistler ortasında tartışma konusu oldu. Bu tartışmalar nedeniyle CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, aralık ayında devrin TÜİK Lideri Sait Erdal Dinçer’le görüşmek istemiş lakin kurumun kapısından içeri alınmamıştı.

Bu gelişmelerin akabinde 2021 aralık enflasyonu yüzde 36 olarak açıklanırken ocak ayı enflasyon bilgileri öncesi bir diğer kıymetli gelişme daha yaşandı. Geçtiğimiz hafta sonu yayınlanan kararname ile TÜİK Lideri Sait Erdal Dinçer misyonundan alındı. Yerine Erhan Çetinkaya getirildi.

TÜİK tartışmaların odağında yer alırken her yıl düzenlenen unsur sepeti tartılarındaki değişim dikkat çekti. Enflasyon sepetinde güç harcamalarının da içerisinde yer aldığı konut harcamalarının, besin ve alkolsüz içecekler kümesinin ve alkollü içeceklerin tartılarının düşürülmesi dikkat çekti.

Son periyotlardaki fiyat artışlarıyla dikkat çeken kira, elektrik ve doğalgaz fiyatları de konut alt kümesinde yer alıyordu.

TÜİK’ten yapılan açıklamada endeksteki tartıların hesaplanmasında Avrupa İstatistik Kurumu’nun önerdiği hesaplamaların kullanıldığı belirtildi.

YÜKLERİ GÜNCELLENEN HARCAMA KÜMELERİ

2022 unsur sepetinde besin ve alkolsüz içecekler kümesinin tartısı yüzde 25,94’den yüzde 25,32’e düşerken konut harcamaları yüzde 15,36’dan yüzde 14,12’ye, alkollü içecekler ve tütün kümesinin yükü yüzde 4,88’den yüzde 4,31’e, haberleşme alt kümesinin tartısı yüzde 4,64’ten yüzde 3,78’e düşürüldü. Sıhhat harcamalarının yükü ise yüzde 3,25’ten yüzde 3,24’e düşürüldü.

Konut eşyası alt kümesinin tartısı yüzde 8,64’den yüzde 8,85, lokanta otel kümesinin yükü yüzde 5,91’den yüzde 7,11’e, giysi ve ayakkabı kümesinin yükü yüzde 5,87’den yüzde 6,42’ye, ulaştırma kümesinin yükü yüzde 15,49’dan yüzde 16,80’e çıkartıldı.

BESİN VE KONUT HARCAMALARINDA BÜYÜK ARTIŞ

2022 yılı ocak ayı için besin ve alkolsüz içecek kümesindeki yıllık fiyat artışı maliyet artışları nedeniyle gelen artırımların tesiriyle yüzde 55,61 olurken alkollü içeceklerdeki yıllık fiyat artışı yüzde 45,3 oldu.

Konut harcamalarındaki yıllık artış ise yüzde 48,4 olarak gerçekleşti. Bu üç harcama kümesindeki yıllık fiyat artışları yıllık bazda toplam değişime tesir eden artışlar oldu.

ENFLASYON SEPETİNDEN ÇIKARTILAN UNSURLAR

Bununla birlikte birtakım hususlar enflasyon sepetinden çıkartıldı. TÜİK’in enflasyon raporunda paylaştığı açıklama notuna nazaran, 2022 yılında TÜFE mal ve hizmet sepetinden çıkan unsurlar, mısırözü yağı, öbür bakliyat (kuru barbunya), kayısı, kiraz, yeşil soğan ve kanepe oldu.

Ayrıyeten elektrik fiyatı, sigara, araba (dizel), araba (benzinli), otoban geçiş fiyatı, şehirlerarası tren fiyatı, cep telefonu görüşme fiyatı, sıcak içecekler (servis edilen), magazin ve mecmua, yurtiçi bir hafta ve daha fazla müddetli tipler ve otel fiyatı hususları altında kapsanan unsur çeşitleri değiştirildi ve husus çeşit yükleri güncellendi.

2022 yılı için mal ve hizmet sepetine eklenen yeni bir husus olmadı.